Άγιος Αθανάσιος / Σχολή Ομήρου
Ο τομέας αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, υπό την διεύθυνση της επίκ. Καθηγήτριας Λίτσας Κοντορλή-Παπαδοπούλου και του καθηγητή Θανάση Παπαδόπουλου, διενεργεί ανασκαφές στην βόρειο Ιθάκη από το 1994. Στις ανασκαφές τις τελευταίας δεκαετίας, σημαντικά ευρήματα προσδιορίζουν, με σχετική πιθανότητα, το παλάτι στην περιοχή Άγιος Αθανάσιος, στις παρυφές του χωριού Εξωγή. Στην περιοχή αυτή αποκαλύφθηκαν τμήματα ακροπόλεως, χρονολογούμενης από τα προϊστορικά μέχρι και τα ρωμαϊκά χρόνια. Περιείχε αρχαία κτήρια άνδηρα (=πλατειά επιφάνεια εδάφους) συνδεόμενα με λίθινα κλιμακοστάσια. Στα ανατολικά, υπάρχει υπόγεια προϊστορική κρήνη-δεξαμενή, κτισμένη εκφορικά και όμοια με τις υπόγειες δεξαμενές των Μυκηνών και της Τίρυνθας. Τα κινητά ευρήματα βρίσκονται στα Μουσεία Σταυρού και Βαθέως.

Αρεθούσα Κρήνη
Βρίσκεται στα νότια του νησιού. Εκεί, σύμφωνα με το μύθο συνάντησε ο Οδυσσέας τον βοσκό Ευμαίο, μετά την επιστροφή του στην Ιθάκη. Στην πηγή αυτή φθάνει κανείς μόνο από μονοπάτι, μετά από διαδρομή 2,5 ωρών περίπου.

Αλαλκομενές
Στον δρόμο που οδηγεί στον Πίσω Αετό και απέχει 4 χλμ. από το Βαθύ, είναι ο λόφος του Αετού. Από την θέση όπου βρίσκεται το εκκλησάκι του Αγίου Γεωργίου, υπάρχει ανηφορικό μονοπάτι που οδηγεί τον επισκέπτη στην κορυφή του λόφου (ύψος 380 μ.) όπου σώζονται τα ερείπια Ακρόπολης της πόλης των Αλαλκομενών, ‘το κάστρο του Οδυσσέα’, όπως το ονομάζουν οι ντόπιοι.

Πηλικάτα
Σύμφωνα με την ομηρική περιγραφή, ότι δηλαδή βρισκόταν σε σημείο που είχε θέα τρεις θάλασσες και το περιτριγύριζαν τρία βουνά, το παλάτι του Οδυσσέα  τοποθετείτο αρχικά στα Πηλικάτα, κοντά στο Σταυρό. Η θεωρία αυτή έχει πλέον εγκαταλειφθεί, οι ανασκαφές όμως στα Πηλικάτα συνεχίζονται, καθώς έχουν φέρει στο φως σημαντικά ευρήματα της Μυκηναϊκής και Κορινθιακής περιόδου. Τα ευρήματα αυτά εκτίθενται στο αρχαιολογικό μουσείο του Σταυρού, που βρίσκεται σ’ αυτή την περιοχή.

Σπήλαιο των Νυμφών
Πολύ κοντά στο Βαθύ, στο δρόμο προς τη Βόρεια Ιθάκη, βρίσκεται το Σπήλαιο των Νυμφών ή αλλιώς Μαρμαροσπηλιά. Εκεί εικάζεται ότι ο Οδυσσέας έκρυψε τα δώρα των Φαιάκων, όταν αποβιβάστηκε στο νησί του. Στο σπήλαιο, εκτός από σταλακτίτες και σταλαγμίτες, υπάρχουν και τα ερείπια ενός αρχαίου βωμού. Η τρύπα, στην οροφή της σπηλιάς στο σημείο αυτό (ή είσοδος των θεών, όπως λεγόταν), επέτρεπε στον καπνό από τις θυσίες να ανεβαίνει προς τον ουρανό. Μετά την τελευταία ανασκαφή που διεξήγαγε ο διευθυντής της Αρχαιολογικής Εταιρίας του Υπουργείου Πολιτισμού, κ. Σαράντης Συμεώνογλου, το σπήλαιο δεν είναι επισκέψιμο.

Σπηλιά του Λοΐζου
Βρίσκεται στον κόλπο της Πόλης, στον Σταυρό. Αποτελούσε κέντρο λατρείας του πρωτοελλαδικού πολιτισμού. Από όλα τα ευρήματα που βρέθηκαν κατά τις ανασκαφές στη σπηλιά, πιστοποιείται ότι το λιμάνι της πόλης ήταν δραστήριο από την πρώτη μυκηναϊκή εποχή, μέχρι την ελληνική και τη Ρωμαϊκή. Ανάμεσα στα ευρήματα αυτά βρίσκεται και ένα από τα σημαντικότερα ευρήματα των ανασκαφών στο νησί: πρόκειται για θραύσματα πήλινης μάσκας του 1ου ή 2ου αιώνα μ.Χ., που φέρει εγχάρακτη την επιγραφή ΕΥΧΗΝ ΟΔΥΣΣΕΙ.

ΜΟΥΣΕΙΑ

Αρχαιολογικό Μουσείο Βαθέως Ιθάκης

Στη συλλογή του μουσείου περιλαμβάνονται ευρήματα από τα Γεωμετρικά μέχρι και τα Ρωμαϊκά χρόνια, από τις ανασκαφές στον Αετό και στις άλλες αρχαιολογικές θέσεις. Ανάμεσα στα σπουδαιότερα εκθέματά του συγκαταλέγεται μια σπάνια συλλογή αγγείων, αποτελούμενη από 1000 σχεδόν ακέραια αγγεία και όστρακα. Αυτά προέρχονται από το υπαίθριο ιερό του Απόλλωνα, όπου βρέθηκαν μαζί με άλλα αναθήματα από χρυσό, χαλκό, ελεφαντοστό-ήλεκτρο και ημιπολύτιμους λίθους. Χρονολογούνται κυρίως από την πρωτογεωμετρική εποχή και έως και την ανατολίζουσα (1050 - 600 π.Χ.). Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει μια κατηγορία αγγείων γεωμετρικής περιόδου, τα οποία προέρχονται από τοπικό εργαστήριο, γι’ αυτό και ονομάζονται Ιθακήσια. Εντυπωσιακή είναι και η συλλογή των μικροαντικειμένων. Πρόκειται για μικρογραφίες αντικειμένων που κατατέθηκαν από τους πιστούς στο τέμενος του Απόλλωνα, που βρίσκεται στον Πίσω Αετό. Στον ίδιο χώρο βρέθηκαν επίσης πολλά ειδώλια. Μεταξύ των ευρημάτων συμπεριλαμβάνεται και μικρή χάλκινη προτομή του Οδυσσέα.

Το μουσείο βρίσκεται στο Βαθύ, κοντά στη Μητρόπολη. Ώρες λειτουργίας: 8.30-15.00
. Τηλέφωνο 2674 32200.

Ναυτικό Λαογραφικό Μουσείο Ιθάκης
Το Ναυτικό Λαογραφικό Μουσείο του Δήμου Ιθάκης, στεγάζεται στο κτήριο του πρώην Ηλεκτρικού Σταθμού Παραγωγής Ηλεκτρικής Ενέργειας, που αναστηλώθηκε και αναπαλαιώθηκε. Η συλλογή του περιλαμβάνει περισσότερα από 1500 εκθέματα, ανάμεσα στα οποία βρίσκεται μια πλούσια συλλογή παλαιών φωτογραφιών των αρχών του αιώνα μας, συλλογή από πίνακες καραβιών ιθακήσιων πλοιοκτητών, ναυτικά όργανα, στολές, έγγραφα και βιβλία της Εμποροναυτικής Σχολής Σταθάτου, καθώς και άλλα τεκμήρια από την πλούσια ναυτική ιστορία της Ιθάκης. Περιλαμβάνει επίσης χάλκινα, μπρούτζινα και κεραμικά σκεύη οικιακής χρήσης, κοσμήματα, παλαιά εργαλεία και χαρακτηριστικά αντικείμενα διαφόρων επαγγελμάτων, έπιπλα της αστικής τάξης του νησιού, μικροαντικείμενα εκκλησιαστικής τέχνης, παραδοσιακές στολές της Ιθάκης, καθώς και εξοπλισμό και κατασκευές της κλωστικής και υφαντικής τέχνης, αγροτικό εξοπλισμό, εργαλεία υφάνσεως, εκκλησιαστικά είδη, κοσμήματα, γραμματόσημα, μουσικά όργανα κλπ. Το 1996 ενέταξε στη συλλογή του μια σειρά από χαλκογραφίες του J.H.W. TISCHBEIN (1751-1829) με μορφές του Ομήρου, προσφορά του Κέντρου Οδυσσειακών Σπουδών.

Το Ναυτικό Λαογραφικό Μουσείο βρίσκεται στο Βαθύ, κοντά στην κεντρική πλατεία.
Ώρες λειτουργίας μουσείου: Σεπτέμβριο με Ιούνιο: 9.00-13.00, καθημερινά εκτός Κυριακής και Δευτέρας. Ιούλιο & Αύγουστο, 9.30-13.30, εκτός Δευτέρας.
Τηλέφωνο: 26740 33398.


Αρχαιολογική Συλλογή Σταυρού Ιθάκης
Στεγάζει ευρήματα από τη βόρεια Ιθάκη που χρονολογούνται από τη πρωτοελλαδική έως και τη ρωμαϊκή περίοδο. Το μουσείο κατασκευάστηκε το 1933. Το 1994 έγινε αναμόρφωση της έκθεσης και εργασίες επισκευών του κτηρίου. Τα περισσότερα ευρήματα προέρχονται από τις ανασκαφές που έγιναν στο Σπήλαιο του Λοΐζου και στα Πηλικάτα, από την Αγγλική Αρχαιολογική Σχολή Αθηνών. Ανάμεσα στα σημαντικότερα εκθέματα του βρίσκονται τμήματα από μεγάλους χάλκινους τρίποδες, ένα ανάγλυφο με παράσταση Νυμφών που χορεύουν από το Σπήλαιο της Πόλης (9ος - 8ος αιώνας π.Χ.) και θραύσματα πήλινης μάσκας του 1ου ή 2ου αιώνα μ.Χ., που φέρει εγχάρακτη την επιγραφή ΕΥΧΗΝ ΟΔΥΣΣΕΙ.

Το μουσείο βρίσκεται στο Σταυρό, στο δρόμο προς τον Πλατρειθιά.
Ώρες λειτουργίας: Καθημερινά εκτός Δευτέρας. 8.30–15.00. Τηλ: 26740 31305, κιν: 6945 840055.